Kelimelerin Yolculuğu

Kelimelerin Yolculuğu
"Bütün büyük ve güzel işler ilk bakışta karanlığın karşısında sönük gelir."

İzlediğiniz bir film hayatınızdan izler taşıyorsa etkisi kalıcı olur. Deli ve Dahi (Professor and the Madman) filmi bizlere Hocaefendi’nin Kütüphanesi (HK) projesini anımsattı. Ne zaman biteceğini bilmediğimiz bu proje için bizlere ayrı bir heyecan ve umut verdi. 

Gerçek hayattan uyarlanmış filmimiz, Büyük Oxford Sözlüğü’nün ortaya çıkış hikayesi ile birlikte kahramanlarımızın iç dünyalarındaki mücadelesini ve duygularındaki karmaşıklığı anlatıyor. Film sevgi ve inancı merkeze alırken bizlere kitapların ve kelimelerin sihirli dünyasının etkilerini hatırlatıyor. 

İki dahi. Birisi otodidaktik dilbilimci (James Murray), devrin statükocu Oxford Dil Akademisi’nin duvarlarını yıkmaya çalışıyor. Diğeri tüm entelektüel birikimine rağmen yaşadığı talihsiz olaylar nedeniyle 'deli' damgası yemiş tıp profesörü (William C. Minor). Biri diploması olmadığı için akademik çevrelerce kabul görmemenin üstesinden gelmeye çalışırken diğeri gerçekle algısını yitirmiş ruhunun parçalarını birleştirme mücadelesi veriyor. Biri kendini ispatlama diğeri kendini affettirme derdinde. Her ikisinde de biraz delilik olan dahilerimizin hayatları sözlük projesinde birleşiyor. 

Sahi delilik ve dahilik birbirine yakın değil miydiler? Erasmus "Gerçek bilgelik deliliktir." derken haklı mıydı? Ya çılgın ressam Salvador Dali’nin söyledikleri: "Deli ile dahi arasında bir fark vardır: O kendisinin akıllı olduğunu sanır. Ben ise deli olduğumu biliyorum." Deli ve dahi kendilerine dayatılan düzenin dışında yaşam süren kişilerdir. Delilerden teorilerini ispatlayanlar 'dahi' kategorisine alınırken diğerleri ise toplumdan izole edilerek yaşamlarını sürdürmeye çalışırlar.

Filmimize geri dönelim. Kelimelerin ruhunda buluşan bu deli ve dahiler birbirlerine ilaç olurlar. Akıl hastanesinden yazdığı mektuplarla sözlüğün ilerlemesini sağlayan 'delimiz' kendini iyileştirmeye başlar. Ancak her güzel çalışmalarda olduğu gibi zorlukların adeta dağ gibi karşımıza çıktığı zamanlar da olacaktır. Böyle durumlarda fedakarlığını ve desteğini bizlerden esirgemeyen eş ve dostlarımızın varlığı ışık olur yıkılan umutlarımıza, fer olur zayıflayan iradelerimize. Ve filmde geçen bir replik: "Bazen uzaklaşmak istediğimiz zamanlar belki de en çok direnmemiz gereken zamanlardır."

Dil ve kelimeler üzerine hoş diyalogların, çetin tartışmaların yaşandığı sahneler bizlere, bir medeniyetin gelişmesi için bir yandan büyük projelerin hayal edilmesi diğer yandan ise bu projeleri hayata geçirmek için hiçbir kritere bağlı kalmadan 'gönüllüler ordusu' ile çalışmak gerektiğini hatırlattı. Aynı HK projesinde olduğu gibi…

Film modernitenin kalıplaşmış düşüncelerine eleştiriler getiriyor. Akademik başarı için diplomanın olmazsa olmaz şartından önce çalışma arzusunun önemine dikkat çekiyor. Modern bilimin daha doğrusu modern tıbbın, sevgi ve inancın tesirli gücünden yararlanması gerektiğinin altını çiziyor.

Filmin sonlarına doğru -bizim dünyamızın olmazsa olmazı adeta kardelen çiçeği gibi en zor şartlarda dahi açılan- 'hayırhahlık' üzerine çok güzel örnekleri izledik. Yaşamımızın bir döneminde kesişen hayatlara karşı gösterilmesi gereken vefanın hatırlandığı bu bölümler, belki de sadece insan kalabilmenin hem bize hem çevremize hem de projelerimize nasıl iyi geleceğini düşündürttü. 

Hayata, sevgiye, azme, kararlılığa, vefaya, dostluğa, fedakarlığa, ötekileştirmemeye, adalete, merhamete, umut ve inanca dair bolca aforizmaların olduğu bu film bizlere iyi geldi. Aynı zamanda bir kitap uyarlaması da olan film, sevgi ve inancın problemlerimizin çözümünde sırlı bir ilaç etkisi yapacağına, okumanın özgürlük olduğuna, çalışarak iyi olacağımıza olan inancımızı arttırdı. Büyük projelerin her türlü önyargılardan sıyrılarak, dostlarımızla göstereceğimiz dayanışma ve vefa ile -Allah’ın izniyle- başarıya ulaşabileceğini yeniden hatırlattı.

Filmden bir replik ile bitirelim: "Yararlı kimselerin okyanusları aşarak dolaşmasına müsaade ediniz."

Hocaefendi'nin Kütüphanesi (HK), Edebiyat Tasavvuf Sanat Grubu